Τα εκπαιδευτικά προβλήματα που εμφανίζονται σε σχολικές μονάδες της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης του Δήμου Λαρισαίων όπου φοιτούν μαθητές Ρομά, με κυρίαρχο αυτό της σχολικής διαρροής, απασχόλησαν την ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 20-10-2022 στην αίθουσα συνεδριάσεων του Περιφερειακού Συμβουλίου Λάρισας.
Η συγκεκριμένη σύσκεψη αποτέλεσε συνέχεια προηγούμενης συνάντησης που είχε πραγματοποιηθεί τον Απρίλιο του 2022, για το εν λόγω θέμα σε σχολική μονάδα της Νέας Σμύρνης.
Τη σύσκεψη συγκάλεσε το Τμήμα του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης, της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας Περιφέρειας Θεσσαλίας και συμμετείχαν όλοι οι εμπλεκόμενοι με το θέμα φορείς, με σκοπό να εξεταστούν τα όποια δεδομένα έχουν προκύψει, να αξιολογηθούν οι συνεργασίες που αναπτύχθηκαν και να καθοριστούν οι επόμενοι στόχοι.
Στη συνάντηση μέσω της σύνδεσης Zoom συμμετείχαν από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, το στέλεχος του Τμήματος Σχεδιασμού, Συντονισμού και Παρακολούθησης της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά κ. Φωτεινή Βλαχάκη η οποία αφού ευχαρίστησε την Περιφέρεια Θεσσαλίας για την πρόσκληση σημείωσε μεταξύ άλλων ότι «από τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, έγινε καταγραφή των 143 Δήμων της χώρας όπου εντοπίστηκαν τα προβλήματα των Ρομά ανά περιοχή, παράλληλα έγινε επικαιροποίηση του πληθυσμού, αλλά και αναφορά σε θέματα εκπαίδευσης».
Ως αρμόδιο Τμήμα του Υπουργείου σημείωσε η κ. Βλαχάκη «εντείνουμε τις προσπάθειες μας ώστε τα παιδιά των Ρομά να εγγράφονται στο σχολείο και να παραμένουν στην εκπαίδευση. Κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο χρειάζεται δουλειά, οργάνωση και συντονισμό με τους γονείς και την οικογένεια». Η κ. Βλαχάκη στην τοποθέτησή της αναφέρθηκε και στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, στα οποία όπως είπε «οι μαθητές Ρομά μπορούν να φοιτούν αφού κλείσουν το 18ο έτος της ηλικίας τους».
Το τρίπτυχο της επιτυχίας για να εκλείψει το φαινόμενο της σχολικής διαρροής είναι «να φροντίσουμε το παιδί να πάει στο σχολείο, να μείνει στο σχολείο, να μάθει στο σχολείο. Να εξαντλήσουμε όλες τις αιτίες που δεν επιτρέπουν τα παιδιά των Ρομά να πάνε στο σχολείο, να βρούμε τρόπους να το κάνουμε ζηλευτό» σημείωσε το μέλος της ομάδας δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά κ. Μανώλης Ράντης.
Ο Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Βασίλης Πινακάς ο οποίος χαιρέτισε τη σύσκεψη εκ μέρους της Περιφέρειας τόνισε ότι «είναι χρέος όλων να επενδύσουμε στην εκπαίδευση για να έχουν τα παιδιά ένα καλύτερο μέλλον. Ως Περιφέρεια Θεσσαλίας καταγράφουμε τις ανάγκες και τις δυσλειτουργίες και σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς προσπαθούμε να δίνουμε τις καλύτερες λύσεις. Ο φυσικός χώρος των παιδιών είναι το σχολείο για αυτό και σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς προσπαθούμε να δίνουμε τα εφόδια για την απόκτηση γνώσεων. Οι εκπαιδευτικοί μαζί με τους γονείς πρέπει να είναι στο πλευρό των παιδιών και στην προκειμένη περίπτωση των Ρομά, να βοηθούν στην αντιμετώπιση του ζητήματος της σχολικής διαρροής. Θα πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα, να σταματήσει να υφίσταται το φαινόμενο της σχολικής διαρροής , διαφορετικά θα το βρούμε στο μέλλον».
Εκπροσωπώντας το Δήμο Λαρισαίων, αλλά και την Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης και Τυρνάβου ο Αντιδήμαρχος κ. Σωτήρης Βούλγαρης τόνισε ότι «η ένταξη των μαθητών Ρομά στο σχολείο είναι το μεγάλο ζητούμενο, έχουν γίνει προσπάθειες κατά καιρούς με νομοθετικές ρυθμίσεις, ώστε το σχολείο να γίνει πιο ελκυστικό και οι μαθητές Ρομά να μην χάνουν το ενδιαφέρον τους. Η προσπάθεια αυτή απέδωσε, έχουν γίνει βήματα προόδου. Με τη δημιουργία του άτυπου δικτύου υπάρχει ένας ορίζοντας που με την καλή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, τα σχολεία μπορούν να γίνουν πιο προσφιλή στους Ρομά. Το πρόβλημα εντοπίζεται στις οικογένειες , εκεί πρέπει να εστιάσουμε για να εντάξουμε τους Ρομά στην μαθητική κοινότητα».
Από το 11ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας ο Δ/ντης κ. Σταμούλης Βλάνδος σημείωσε ότι «Η διεύθυνση του σχολείου καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε τα παιδιά των Ρομά να πάνε σχολείο, προς αυτή την κατεύθυνση έχουν ασκηθεί πιέσεις και φαίνεται ότι η προσπάθεια απέδωσε καθώς τα τμήματα φέτος είναι γεμάτα».
Ο Διευθυντής του 33ου Δημοτικού Σχολείου Λάρισας κ. Βασίλης Κύργιας τόνισε ότι «στο σχολείο φοιτούν 246 μαθητές εκ των οποίων οι 167 είναι Ρομά. Γίνεται μια τεράστια προσπάθεια να εκλείψει το φαινόμενο της σχολικής διαρροής. Σε καθημερινή βάση γίνονται 30 με 40 απουσίες. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς έρχονται και μετά εξαφανίζονται . Υπάρχει στενή συνεργασία με τους γονείς και προσπαθούμε να την ενδυναμώνουμε γιατί μόνο έτσι θα έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα».
Για τις έντονες παρεκκλίσεις των μαθητών Ρομά που λειτουργούν αποτρεπτικά στο να ενταχθούν στη μαθητική κοινότητα, έκανε λόγο ο Διευθυντής του 11ου Γυμνασίου κ. Αθανάσιος Τάσης. «Οι περισσότεροι μαθητές απουσιάζουν πολύ συχνά και όταν έρχονται στο σχολείο δημιουργούν προβλήματα». Ο αυξημένος αριθμός εγγραφών σχετίζεται με τη λήψη επιδομάτων και αυτό δημιουργεί τριβές».
Ο Οργανωτικός Υπεύθυνος του ΠΕΚΕΣ κ. Βασίλης Κωτούλας τόνισε ότι «τα ζητήματα των Ρομά μας αφορούν όλους και καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια τα παιδιά να γίνουν μέλος της μαθητικής κοινότητας. Εμείς καταγράφουμε κάθε πρόταση που καταθέτει οποιοσδήποτε φορέας, αλλά και τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής που διαβιούν οικογένειες Ρομά. Έχουμε επικοινωνία με τους συντονιστές από όλη την Ελλάδα και ενημερωνόμαστε για την κατάσταση που υπάρχει σε κάθε περιοχή».
Ο κ. Κωτούλας πρότεινε να γίνει μια ευρεία σύσκεψη και να τεθούν τα θέματα της σχολικής διαρροής σε νέα βάση.
Ο συντονιστής του ΠΕΚΕΣ κ. Αναστάσιος Μάτος τόνισε ότι «Το ζήτημα είναι κοινωνικοπολιτικό, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με ενημερώσεις, χρειάζονται συντονισμένες ενέργειες, να γεφυρωθεί το χάσμα της θεωρίας από την πράξη».
Για επαναξιολόγηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων έκανε λόγο ο συντονιστής του ΠΕΚΕΣ κ. Αναστάσιος Δαραράς.
Η συντονίστρια προσχολικής εκπαίδευσης κ. Αφροδίτη Ξυνοπούλου αφού εξήρε την προσπάθεια που γίνεται από τους εμπλεκόμενους φορείς για το ζήτημα της μείωσης της σχολικής διαρροής τόνισε ότι «το ζητούμενο είναι η συμπερίληψη, δεν πρέπει να υπάρχει στοχοποίηση, αλλά στο βαθμό που φέρει ευθύνη ο καθένας να δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε τα παιδιά των Ρομά να ενταχθούν μέσω της μάθησης στην κοινωνία».
Ο συντονιστής του ΠΕΚΕΣ κ. Ιωάννης Χριστάκης πρότεινε το μοντέλο της συνδιδασκαλίας, το οποίο όπως είπε «εφαρμόζεται ήδη στο εξωτερικό με εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα», ενώ χαρακτήρισε το φαινόμενο της σχολικής διαρροής πολυπαραγοντικό.
Για αλλαγή νοοτροπίας των κατοίκων που ζουν σε περιοχές που υπάρχουν Ρομά, μίλησε και ο συντονιστής του ΠΕΚΕΣ κ. Κων/νος Ντίνας. «Προέρχομαι από μία γενιά που η άρνηση για τους Ρομά ήταν τεράστια, τώρα όμως οι συνθήκες και τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Πρέπει οι Ρομά να γίνουν κομμάτι της κοινωνίας που ζουν και τα παιδιά τους της αντίστοιχης μαθητικής κοινότητας».
Ο συντονιστής εκπαιδευτικού έργου του ΠΕΚΕΣ κ. Ευθύμιος Λιάπης τόνισε ότι «είναι απαραίτητη η ενημέρωση των γονέων για την ύπαρξη των Επαγγελματικών Λυκείων που δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές Ρομά, να μάθουν μία τέχνη που θα τους δώσει τη δυνατότητα να βιοποριστούν άμεσα».
Τη βιωματική της εμπειρία κατέθεσε η εκπαιδευτικός και συντονίστρια επαγγελματικού προσανατολισμού σε μονάδες ένταξης μεταναστών κ. Δήμητρα Μακρή, η οποία έχοντας εργαστεί με παιδιά Ρομά στην Αχαΐα τόνισε ότι «είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και διδακτικό να στηρίζεις ανθρώπους που έρχονται από άλλα περιβάλλοντα. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους, είναι τα μόνα που δεν ευθύνονται σε οτιδήποτε τα αφορά. Ευθύνη έχουν οι οικογένειες τους, οι γονείς τους».
Ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Χρήστος Γκόβαρης που υλοποιεί μέσω του Υπουργείου Παιδείας προγράμματα στήριξης αλφαβητισμού των Ρομά πρόσθεσε ότι «εάν θέλουμε να αλλάξουμε ως κοινωνία, θα πρέπει να εξαλείψουμε το πρόβλημα της θεσμικής διάκρισης. Οι Ρομά αντιλαμβάνονται αυτή τη διάκριση, ότι τους βάζουμε στο περιθώριο και αυτή η στάση μας πρέπει να αλλάξει. Τα σχολεία ως θεσμός οφείλουν να δείχνουν το δρόμο προς τη μάθηση, αλλά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει». Πρότεινε τα σχολεία να γίνουν διαπολιτισμικά, να έχουν το δικαίωμα της επιλογής του σχολείου που επιθυμούν να διδάξουν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί και να υπάρχει στήριξη από ειδικούς επιστήμονες».
Η Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Λάρισας κ. Αικατερίνη Καραγιώργου σημείωσε ότι «η Δ/νση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης προσπαθεί πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, να προγραμματίζει τη στελέχωση των σχολικών μονάδων με εκπαιδευτικό και μαθητικό δυναμικό. Προχώρησε σε συνεργασία με τους διευθυντές των σχολείων στην επικαιροποίηση των στοιχείων που αφορούσαν στους μαθητές Ρομά σε Λάρισα, Τύρναβο και Φάρσαλα». Σε αυτή την κατεύθυνση πορευόμαστε και προσπαθούμε να επιλύουμε τα όποια προβλήματα παρουσιάζονται καθόλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.
Να μπει τέλος στη σχολική διαρροή ζήτησε ο διαμεσολαβητής του Παραρτήματος Ρομά κ. Νίκος Παϊτέρης ο οποίος στην τοποθέτησή του τόνισε ότι «το παιδί πρέπει και οφείλει να πάει στο σχολείο, να μάθει γράμματα. Τα παιδιά των Ρομά πρέπει να πάνε σχολείο και όχι στη φυλακή. Αντιλαμβανόμαστε όλοι τις ανάγκες που έχουν οι οικογένειες των Ρομά, η αναζήτηση της εργασίας, τους κάνει να μετακινούνται διαρκώς, όμως τα παιδιά πρέπει να μάθουν τη σημασία του σχολείου, των κανόνων που έχει και να μην χάνονται γενιές Ρομά βυθισμένες στην αμάθεια».
Η συντονίστρια του Παραρτήματος Ρομά κ. Ευανθία Μπουκόρου σημείωσε ότι «υπάρχει μια συνεργασία διαρκής με τις οικογένειες των Ρομά στην περιοχή της Νέας Σμύρνης. Πριν την πανδημία η κατάσταση ήταν σε καλό επίπεδο. Εμείς από την πλευρά μας ενημερώνουμε τις οικογένειες ότι πρέπει τα παιδιά να πάνε σχολείο, να σπουδάσουν για να έχουν ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον».
Η κ. Μπουκόρου ενημέρωσε τους παρευρισκόμενους ότι το ΠΡ θα ξεκινήσει σε συνεργασία με το 11ο Λύκειο Λάρισας, ατομικές και ομαδικές συνεδρίες σχολικού προσανατολισμού, δίνοντας έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση».
Τέλος η Προϊσταμένη του Τμήματος Πρόληψης και προαγωγής Υγείας της Περιφέρειας Θεσσαλίας κ. Γεωργία Ντέλλα, αναφέρθηκε στον οικογενειακό προγραμματισμό και στους κανόνες υγιεινής που θα πρέπει να τηρούνται στο σπίτι και το σχολείο».
Κλείνοντας ο προϊστάμενος του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης Θεσσαλίας κ. Ν. Πουτσιάκας τόνισε ότι «θα πρέπει να γίνει παρέμβαση ταυτόχρονη σε όλους τους τομείς. Ο κάθε φορέας να συνεισφέρει στο βαθμό που του αναλογεί ώστε να αμβλυνθεί το φαινόμενο της σχολικής διαρροής. Παράλληλα σημείωσε ότι «είναι ανάγκη να γίνει χρήση των υπηρεσιών που προσφέρονται ανεξαιρέτως σε όλες τις ευπαθείς ομάδες μέσω του προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι, των ΚΔΑΠ, των Παιδικών Σταθμών και στους Ρομά». Οι παραπάνω υπηρεσίες πρέπει να συνδέονται, ώστε να υπάρχει προστιθέμενη αξία και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, γεγονός που αναδεικνύει την αναγκαιότητα της δικτύωσης.
Ο κ. Πουτσιάκας αναφέρθηκε επίσης και στην πρόθεση του Παρατηρητηρίου να διοργανώσει σειρά σεμιναρίων μέσω του ΚΕΚ της Περιφέρειας, τόσο για τους εργαζόμενους στα ΚΚ και ΠΡ, όσο και για τους ίδιους τους Ρομά στο πεδίο δράσης της διαμεσολάβησης.
Να σημειωθεί ότι το Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης Θεσσαλίας χρηματοδοτείται από το ΠΕΠ Θεσσαλία 2014-2020 με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
